Özellikle pandemi sürecinde ekran başına kitlenip kalan çocukları için endişelenen ebeveynler, bu konuda nasıl engel olacaklarını ve ne dozda oyun bağımlısı olarak sayıldığı araştırmaya başladı. Uzmanlara gelen sorular doğrultusunda özellikle çocuk ve ergenlerde artan oyun bağımlılığını açıklandı. Çocuklarda oyun bağımlılığı nedir? Oyun bağımlılığın belirtileri ve önlemleri nelerdir?

2019 yılında pandeminin ortaya çıkmasıyla dijital dünyaya bir anda adapte olunmak zorunda olması, en basit kitabı bile tablet ya da telefon üzerinden okunmasını sağlıyor. Daha önceleri pilot okullarda dağıtılan, ders kitapları yerine tabletlere isyan eden ebeveynler şimdilerde başından ayıramadıkları çocukları için endişelenmeye başladı. Saatlerce çocuğun ekran başına kilitlenip hareket etmemesiyle birlikte, şimdilerde okulun tatil olmasıyla da tuz biber olan oyun bağımlılığı daha tetiklenmiş durumda. Bu konu hakkında açıklama yapan uzmanlar, ebeveynlerin ne yapması gerektiğini ve ne raddede oyun bağımlısı olduğunu açıklığa kavuşturdu.

ÇOCUKLARDA OYUN BAĞIMLILIĞI NEDİR?

Oyun bağımlılığı, oyunun diğer ilgi alanlarına ve günlük aktivitelere göre daha öncelikli hal alma durumdur. Bir durumun bağımlı olduğundan bahsetmemiz için o kişinin yaşam kalitesinin düştüğünü görmemiz gerekmektedir. Oyun oynama durumunda kişinin giderek kendini kaybetmesi, yemek yememesi, dışarı çıkamaması, kilo alımı ya da kaybı gibi fiziksel sonuçlarının ortaya çıkmış olması gerekmektedir. Tüm bu olumsuz belirtilere rağmen kendine engel olmama ve durumu kontrol altına almada zorlanma hisleri görülmesi gerektiğini belirten uzmanlar, bu durumda çocuğun bağımlılığının varlığından ya da geliştiğinden bahsedilmesinin mümkün olduğunu belirtti.

Oyun bağımlısı olarak nitelendirmek için;

• Oynadığı zaman diliminin çokluğu,
• Oyun sonucu çocuğun fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminin gözler görülür gerilmesi, 
• Oyundan mahrum kaldığında hangi duygunun ortaya çıktığını belirmek gerekmektedir. 

Çocuğun rahatlamak için sığındığı bu liman çoğu zaman içerisinde bağımlılığa dönüşürken, alışkanlık silsilesine girebilmektedir. Bu durumda ebeveynlerin kontrollerinin öneminden bahseden uzmanlar, eğitimin ve gelişiminde bu teknolojik aletlerle olduğunu vurguladı. Kısıtlarken aynı zamanda çocuğu bilgiden de mahrum bırakmamak gerekmektedir. Bir taraftan dijital çağ çocukları oldukları için, ebeveynlerin bu kontrolü sağlaması için ciddi bir şekilde medya okur yazarı olmaları gerekmektedir.

Ayrıca oyundan aldığı keyfi başka bir şeyde bulamadığı sürece bu durumun hem onun içini kemirmesine hem de ilk fırsatta geri dönmesini sağlayacağını açıklayan uzmanlar, bu konuda ailelere büyük işlem düştüğünü belirtti. Çocuğu oradan oraya kurslara götürmek, çeşitli aktiviteler için teşvik etmek ve ailece zaman geçirmenin önemli olduğunun altını çizdi. En önemli kısım ise idol olarak seçilen ebeveynlerin de bağımlı ya da sürekli elinde telefonla olmamaları gerektiğidir. Çocuğa en iyi örnek olacak kişi yine o çocuğun kendi ailesidir. 

OYUN BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Oyun bağımlısı olduğunun çocukta tanımını yapabilmek için, aşağıda sayacağımız belirtilerin en az beş tanesini barındırması gerekmektedir. 

• Video ve oyunlara aşırı kafa yorması
• Oyun oynamadığında kötü hissiyat ve agresif, depresif davranışlar
• Kendini oyun konusunda kısıtlamaya çalışsa da yapamaması
• Daha önceden yapmayı sevdiği şeyleri artık yapmak istememesi
• Oyun oynama süresini gizlemek için yakınlarına ya da başkalarına yalan söylemesi
• Duygu durumunu düzeltmek için oyun oynaması
• Kariyer, eğitim, kurs gibi yaşamsal öneme sahip mevzuları terk edip, sadece oyuna odaklanma
• Hayatının merkezine oyun yerleştirme
• Okul ve ders başarısında gözle görülür düşüşler,
• Okuldaki ya da çevresiyle daha az iletişim halinde olması ve genel olarak iletişimden kaçınması
• Arkadaşlarıyla vakit geçirmek yerine evden çıkmadan oyun oynaması
• Davranışları ve ruh hali; depresyon ve anksiyete gibi sorunları çağrıştırıyorsa bağımlılıktan şüphe edilmelidir.

OYUN BAĞIMLILIĞINA KARŞI ALINABİLECEK ÖNLEMLER NELERDİR?

Bu konuda ailelerin çocuklarına karşı olan yakınlaşmasının önemli olduğunu açıklayan uzmanlar, öncelikle dijital dünyada doğan bu çocukların oyun oynamalarının önüne geçemeyeceklerinin farkına varmalıdırlar. Bu dönemde çocuğun teknolojiden uzakta büyütülmesi ve geliştirilmesi uygun değildir. Dolayısıyla burada çocuğa sağlıklı teknoloji kullanımı öğretmek ve ona göre alışkanlık kazanmasını sağlamak gerekmektedir.

Öncelikle ailelerin yargılayıcı ve küçümseyici tavırlarından uzaklaşmaları gerekmektedir. Bu tarz çocukların zamanla özgüven eksikliği asosyal hayatın benimseyişi ve kendini dışlamış olabileceği gibi sebeplerin altında yattığı unutulmamalıdır. Ailenin çocuğuyla ortak bir çözüm arayışına girmesi gerekmektedir.

Öncelikle oynadığı oyunları ebeveynler test etmeli ve kötü içeriklerin olup olmadığı hakkında onaylamalılardır. Zararlı olmadığını düşündüğü oyunu birlikte oynanması gerekmektedir. Çocuğa zaman ayrılması çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar ve birlikte yapabileceğiniz diğer aktivitelerin hayalini kurabilir. 

Oyun saatlerine kısıtlama getirilmelidir. Tamamen kendi başına bırakılan çocuk zamanı yönetme konusunda başarılı olamayacaktır. Bu konuda en büyük desteği onunla aşka etkinlik planları yaparak gerçekleştirebilirsiniz. daha eğlenceli olacağına inandığında kendisi oyun oynamayı bırakacaktır.