Çocukların sosyal medya fenomenlerini taklit ederek onlara benzemeye çalışma çabaları günümüzde giderek artıyor. Çocukların bu tuzaktan kurtarılmaya çalışılmanın yanı sıra bir de çocuklarını reklam malzemesi yaparak para kazanan ebeveynler karşımıza çıkıyor. Uzmanlar konuyla ilgili çarpıcı detaylar…
Gelişen günümüz teknolojisinin doğru kullanıldığında artıları olduğu gibi aşırı ya da yanlış kullanımında eksi yönlerini görebilmekteyiz. Sosyal medya platformunda çocuğunu reklam malzemesi olarak sunarak kendini ünlü yapmaya çalışan ebeveynlerin sayısı bir hayli çoğaldıkça, uzmanlar tarafından tehlike sinyalleri de artıyor. Bilinçsizce kullanılan sosyal medya hesaplarında ailelerin atladığı en temel husus; yayınlanan fotoğrafların çocuklar üzerinde bırakabileceği olumsuz etkilerdir. Hatta ilerleyen zamanlarda çocuk sırf zamanında paylaşılan o karelerden dolayı utanç ve rahatsızlık duyabiliyor.
Çocukların sosyal medya platformunda sömürülmesine karşı düzenlemeler yapacağını söyleyen Hollanda hükümeti, bu kararıyla büyük yankı uyandırdı. Bu gibi olayların yasal ve psikolojik boyutunu, Uzman Klinik Psikolog Ceren Gümüş Yaşa ve Avukat Serpil Çınar’a sorduk.
DÜNYA GENELİNDE İNTERNET KULLANIM YAŞI 13’E DÜŞTÜ
Sosyal medyayı aktif şekilde kullanan çocuklar, haliyle gördükleri ve izledikleri şeylerden hızla etkileniyor. Takip ettikleri Influencer’ların çocuklar üzerindeki etkisini ve ebeveynlere düşen vazifeleri üzerinde duran Uzman Psikolog Ceren Gümüş Yaşa, dünya çapında internet kullanım yaşı +18 olsa da, çalışmalarda 13 – 17 yaş arası ergenlik döneminde de ciddi bir düzeyde yüksek olduğunu ifade etti.
Çocukların hayranı oldukları sosyal medya fenomenlerinin tanıttığı ürünler varsa onları almaya eğimli olduklarına dikkat çeken Yaşa, “Sosyal medya fenomenlerini bir anlamda taklit ediyorlar. Onlar gibi giyinip saçlarını, konuşmalarını ve hareketlerini onlara benzetmeye çalışıyorlar” dedi. Sosyal medyada gördüğümüz tek tip insan tipinin, ergenler ve çocuklar üzerindeki beden algısı ve yeterlilik gibi konularda da zor duruma düşürdüğünü ifade eden Yaşa, “Herkes çok güzel, yakışıklı, zayıf. Bu da onların bedenleriyle ve yeme alışkanlıklarıyla ilgili olumsuz düşünmelerine sebep oluyor” açıklamalarında bulundu.
ÇOCUĞUNUN FOTOĞRAFINI YAYINLAYANLAR BUNLARA DİKKAT!
Çocuğunun fotoğrafını sosyal medyaya koyan anne-babaları Klinik Psikolog Yaşa, şöyle uyardı:
“Çocuklarını paylaşıp paylaşmamak ebeveynlerin inisiyatifine kalan bir şey. Ancak bazı durumlarda internete koyduğumuz fotoğrafların kötü niyetli insanlar tarafından bambaşka yerlerde kullanılma ihtimali söz konusu. Bir çocuğun banyo görüntüsünü veya özel bölgelerini gösteren ifşa eden, fotoğrafları koymamak gerekiyor.”
“Bir çocukla ilgili bir şey yaparken de onun fikrini almak, onun benlik saygısı için kıymetli” diyen Yaşa, anne-babaların da şu soruyu da kendisine sormasını istedi: “Belki siz çocuğunuzu herhangi bir ürün tanıtmak veya bunun reklamını yapmak için kullanıyor olabilirsiniz. Ancak ileride büyüdüğü zaman kendi böyle bir durumun içinde olmak ister miydi? Tabii ki bunu bilemeyiz ama bunları düşünmek, ebeveynin sorumluluğudur.”
KONSEPT VİDEOLAR İLE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEN PARA KAZANIYORLAR
Tiktok ve Youtube gibi kanallarda sayfa açıp konsept videolar sayesinde gelir elde edildiğini, Instagram’da ise giydirilip manken gibi pozlar verdirildiğine değinen Çınar, aileleri uyardı:
“Çocuk ne kadar idrak yaşında olsa da ebeveyni tarafından yönlendirilmeyeceği anlamına gelmiyor. Çocuk, saf duygular içerisindedir ve kendi başına karar verme yetisi yoktur. Korunaksız, savunmasız olan çocuklarımızın ilk olarak anne ve babası tarafından korunmaya alınması, alınmıyorsa devlet tarafından korunması gerekir. Anne ve babalar, çocuklarının beğenilmesinden ve para kazanmasından ne kadar mutlu olsa da onlara kötülük yaptıklarının bilincinde olmalı.”
ABD’DE SOSYAL MEDYA KULLANAN ÇOCUKLARIN VERİLERİ KORUNUYOR
Avukat Serpil Çınar, Ülkemizdeki çocukların sosyal medyada gördüklerinden etkilenmesi ve özenmesine dair yeterli hukuki düzenlemelerin olmadığını ifade ederek, “Hukuki düzenlemeler, teknolojik gelişmelerin gerisinde kalıyor. Çocukların gördüklerinden etkilenmesi ya da izlediklerine imrenmesiyle ilgili bir engel, hukuki yaptırım bulunmuyor. Yalnız çocukların siber zorbalık, istismar, özel bilgilerinin ele geçirilmesi ve paylaşılması, müstehcen ya da zararlı görüntülere maruz kalması halinde Türk Ceza Kanunu’nda yasal yaptırımlar mevcut” dedi.
Ayrıca Çınar, Avrupa ülkelerinde 13 yaşından küçük çocukların verilerinin korunduğunu aktardı.